Ondersteuning bij ontslag – juridische en persoonlijke begeleiding voor werknemers

Wanneer een werknemer geconfronteerd wordt met ontslag, kan dit een emotioneel en juridisch uitdagend proces zijn. Caroline Besseling, oprichter van Personeelsrecht, is gespecialiseerd in het begeleiden van werknemers die te maken krijgen met ontslag. Haar unieke benadering combineert juridische expertise met persoonlijke ondersteuning. Ik ging met haar in gesprek over waarom deze ondersteuning zo belangrijk is.

Caroline heeft al meer dan zestien jaar ervaring op dit gebied. Ze combineert in haar werk haar sterke juridische achtergrond met een persoonlijke benadering van ontslagzaken. Dit geldt voor werknemers die onder normale omstandigheden ontslag krijgen, maar haar bijdrage is ook juist heel waardevol voor zieke medewerkers die tijdens hun re-integratie te maken krijgen met ontslag.

Wie is Caroline Besseling?

Caroline kreeg zestien jaar geleden zelf te maken met ontslag toen ze een burn-out kreeg. Dit motiveerde haar om zich in te zetten voor werknemers die aan de kant worden gezet en weinig steun krijgen in dit proces. Ze richtte Personeelsrecht op met als doel om werknemers dezelfde ondersteuning te bieden die werkgevers doorgaans krijgen. In tegenstelling tot de meeste advocaten en juridisch adviseurs werkt Caroline uitsluitend voor werknemers. Dit geeft haar rol als onafhankelijk adviseur in ontslag situaties extra waarde.

Daarom vroeg ik haar het hemd van het lijf over wat er komt kijken bij ontslag, zowel voor gezonde mensen als zieke medewerkers. Ook ging ik met haar in op hoe Caroline juridische en persoonlijke ondersteuning biedt om de rechten van mensen te beschermen en sterker uit het ontslagproces te komen.

Ontslag is meer dan een juridisch gevecht

Ontslag heeft grote impact. Het gaat niet alleen over de juridische kant, zoals het regelen van de vaststellingsovereenkomst (VSO) of het berekenen van een transitievergoeding. Voor veel werknemers is ontslag vooral een persoonlijke gebeurtenis die een enorme invloed heeft op het emotionele welzijn en iemands blik op de toekomst. Het gevoel van verlies, onzekerheid over de toekomst en angst voor het vinden van nieuw werk spelen vaak een grote rol.

Werknemers kunnen zich in deze situaties snel overweldigd voelen. Vooral als de werkgever goed voorbereid is. Deze heeft vaak ondersteuning van een HR-afdeling en een of meer advocaten. Dit kan de werknemer het idee geven dat deze alleen staat. Dit is waar goede ontslagbegeleiding een cruciale rol kan spelen. Het gaat er niet alleen om dat de juridische kant goed geregeld is, maar ook dat de werknemer de regie over zijn eigen toekomst kan nemen. Met de juiste begeleiding kan iemand beter uit zo’n proces komen dan dat deze erin ging.

Vaststellingsovereenkomst (VSO) - een belangrijk document bij ontslag

Een vaststellingsovereenkomst (VSO) is een veelgebruikte manier om een ontslag te formaliseren zonder tussenkomst van de rechter of het UWV. Het is een document waarin de voorwaarden van het ontslag worden vastgelegd, zoals de einddatum van het dienstverband, de hoogte van de transitievergoeding en eventuele andere afspraken. Bijvoorbeeld het betalen van juridische kosten of opleidingskosten. Voor werknemers is het belangrijk om te begrijpen wat er in een VSO staat en wat hun rechten zijn. Ook bij het aanvragen van een WW-uitkering is de VSO een belangrijk document.

Het komt vaak voor dat werknemers zich overvallen voelen wanneer hen een VSO wordt aangeboden. De werkgever heeft doorgaans al de nodige stappen gezet om het ontslag goed voor te bereiden, terwijl de werknemer pas laat op de hoogte wordt gesteld. Dit kan een gevoel van machteloosheid geven. Werknemers kunnen in deze situatie baat hebben bij het nemen van een stap terug om hun emoties te laten bezinken en daarna pas te beslissen hoe ze verder willen.

De VSO en de ontslagreden

In grote lijnen zijn er voor een werkgever drie redenen om een werknemer een VSO aan te bieden.Komen werkgever en werknemer er samen niet uit, dan kan de werkgever een officiële  ontslagaanvraag bij een van deze twee officiële instanties indienen: 

1. de kantonrechter (er zijn problemen op het gebied van functioneren) of 
2. het UWV (er zijn bedrijfseconomische problemen of de loondoorbetalingsverplichting van de werkgever aan een zieke werknemer is na 2 jaar gestopt).

Overigens wordt de arbeidsovereenkomst met de werknemer na twee jaar ziek vaak ook met een VSO beëindigd om de ontslagprocedure goed af te ronden. Daarbij heeft deze werknemer recht op de volledige transitievergoeding en kan hij in overleg over de VSO met de werkgever ook gebruik maken van de belastingvoordelen bij ontslag.

Schakel juridische hulp in bij een VSO

De VSO is een overeenkomst over de beëindiging van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden. Dit houdt in dat zowel de werkgever als de werknemer akkoord moeten gaan met de voorwaarden. Het is belangrijk om te weten dat een VSO onderhandelbaar is.

Wat de werkgever op tafel legt is geen voldongen feit. Het is een beëindigingsvoorstel. Een werknemer kan met de werkgever (laten) onderhandelen over betere voorwaarden. Caroline adviseert iedereen dan ook juridische hulp te regelen wanneer een vaststellingsovereenkomst op tafel ligt. Zo kan iedereen een weloverwogen keuze maken en onderzoeken of er meer mogelijk is dan de werkgever schetst.

De regie over je eigen ontslag nemen

Veel werknemers voelen zich tijdens een ontslagproces passief en overgeleverd aan de beslissingen van hun werkgever. Dit gaat verder dan de onderhandelingspositie bij de vaststellingsovereenkomst. Een gevoel van machteloosheid kan leiden tot stress en onzekerheid bij de werknemer. Toch is het belangrijk om te weten dat werknemers wel degelijk controle hebben over het proces, vooral als ze vroegtijdig de juiste stappen ondernemen. Dus voordat de werkgever de beslissing neemt om afscheid te nemen.

Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn, vragen te stellen en helder te hebben wat je wilt en wat je mogelijkheden zijn. Door proactief het gesprek aan te gaan en eventuele zorgen of emoties te uiten, kan het proces vaak soepeler verlopen. Werknemers die zich kwetsbaar opstellen en openlijk communiceren over hun situatie, zien vaak dat ook de werkgever meer bereid is om mee te denken en open te staan voor onderhandelingen.

Deze proactieve houding helpt niet alleen bij het verkrijgen van betere ontslagvoorwaarden, maar draagt ook bij aan het zelfvertrouwen van de werknemer. Door de regie te nemen en zelf keuzes te maken, kunnen werknemers met opgeheven hoofd afscheid nemen van hun werkgever, wat op de lange termijn positief kan bijdragen aan hun emotionele herstel.

Afscheid nemen op een waardige manier

Een belangrijk onderdeel van het afsluiten van een dienstverband is een goed en verdiend afscheid voor de werknemer. Mensen die zonder woorden via de achterdeur vertrekken, of ze dit nu graag willen of niet, voelen vaak nauwelijks erkenning voor het werk dat ze hebben verricht bij een organisatie. Zonder een formeel afscheid is het moeilijk om een hoofdstuk af te sluiten. Dit kan een negatief effect hebben op het zelfvertrouwen en zelfs op iemands verdere carrière.

Het is volgens Caroline daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat er een vorm van afscheid is. Het maakt niet uit of dit nu formeel of informeel is. In sommige gevallen kan de werkgever een officieel afscheid organiseren. Als dit geen optie is, kunnen werknemers zelf het initiatief nemen om een borrel of andere vorm van afscheid te organiseren met collega's. Dit helpt om het verleden af te sluiten.

Ziekte en ontslagverbod 

Ziekteverzuim en re-integratie zijn vaak complexe processen waarbij de wetgeving strikte regels oplegt. Een zieke werknemer kan bijvoorbeeld de eerste 104 weken niet zomaar ontslagen worden. In veel gevallen moet de werkgever eerst proberen de werknemer te laten re-integreren, via een 1e spoor of via 2e spoortraject.

Toch zijn er situaties waarin een beëindiging van de arbeidsovereenkomst voor zowel de werknemer als de werkgever de beste oplossing kan zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer terugkeer naar de werkgever om te re-integreren – of zelfs het contact met de werkgever over het 2de spoor - het herstel  van de werknemer ernstig belemmert. 

VSO bij een burn-out, hoe dan?

Het gaat hier om die werknemers die (bijna) hersteld zijn bijvoorbeeld van een burn-out of die juist een burn-out willen voorkomen, legt Caroline uit. Een hele specifieke groep, waarbij de burn-out vaak ontstaan is in de werksituatie. Alleen al het contact met de werkgever roept bij een werknemer grote weerstand op. Het kan een goede oplossing zijn voor iemand waarbij het herstel hierdoor ernstig belemmert wordt en die zich, bij de gedachte aan ontslag alleen al opslag beter voelt.  

Een belangrijke voorwaarde voor ontslag is dat de werknemer vóór  de einddatum beter gemeld is en beschikbaar moet zijn voor de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld om in aanmerking te komen voor een WW-uitkering. Dit betekent dat de werknemer voldoende belastbaarheid moet hebben om werk te kunnen verrichten.

Het vereist een zorgvuldige benadering, waarbij de werknemer niet alleen juridische maar ook medische ondersteuning moet krijgen. Een bedrijfsarts of een psycholoog kan hier bijvoorbeeld bij helpen. En vergeet niet dat een werkgever vaak ook met de situatie in zijn maag zit. Wil je meer weten? Op LinkedIn beschrijft Caroline alle ins en outs.

Belastingvoordelen bij ontslag - een onderbelicht aspect

Een ander belangrijk aspect van ontslag dat vaak over het hoofd wordt gezien, is het belastingvoordeel dat werknemers kunnen krijgen. Het geldt bij het volgen van een opleiding of coachingstraject als voorbereiding op vinden van een nieuwe baan. Dit is zelfs wettelijk geregeld in het Besluit Voorwaarden in mindering brengen op de bruto ontslagvergoeding.

Veel werkgevers  zijn niet van deze wettelijke regeling op de hoogte en missen de kans om de vertrekkende werknemer een positief steuntje in de rug te geven bij het vinden van een nieuwe baan. Opleidingskosten, persoonlijke ontwikkeling of het inschakelen van een loopbaancoach kunnen namelijk allemaal op deze manier gefinancierd worden. 

Wie kan van dit belastingvoordeel gebruik maken

Alle werknemers waarvan de arbeidsovereenkomst door de werkgever wordt beëindigd kunnen hier gebruik van maken. Het maakt niet uit of het nu gaat om een ontslag door disfunctioneren, reorganisatie of ontslag na twee jaar ziekte. De enige uitzondering is wanneer een werknemer geen ontslagvergoeding krijgt, zoals een ontslag op staande voet. 

Dit belastingvoordeel kan vooral van pas komen voor werknemers die een carrièreswitch overwegen of na hun ontslag hun vaardigheden willen verbeteren. Het kan hen de kans geven om met een voorsprong aan een volgende stap in hun carrière te beginnen. Sowieso is het belangrijk om in geval van ontslag optimaal gebruik te maken van alle mogelijkheden om jezelf verder te ontwikkelen.

Neem de opleidingskosten mee in de VSO

Het is voor een werknemer een heel interessante optie om meer uit de ontslagvergoeding te halen. Een rekenvoorbeeld maakt het belastingvoordeel beter inzichtelijk: voor een opleiding van € 1.210 inclusief BTW betaalt een werknemer uiteindelijk ongeveer € 500 euro. Het scheelt gemiddeld € 750 euro. Dit houdt in de praktijk in dat je als werknemer tussen de 50 en 70 procent belastingvoordeel hebt.

Het is een win-win situatie voor beide partijen. De werkgever biedt de vertrekkende werknemer een steuntje in de rug, betaalt minder werkgeverslasten en kan de factuur voor de opleidingskosten in de financiële administratie opnemen. Voor een aantal klanten van Caroline kwam zelfs de omscholing naar rijschoolhouder binnen hun bereik. Maar net zo belangrijk is het om de juiste skills op je CV te hebben om de volgende stap in je carrière te zetten.

Persoonlijke begeleiding bij omgaan met ontslag

Tijdens een ontslagsituatie is het van groot belang dat werknemers niet alleen juridische bijstand krijgen, maar ook persoonlijke begeleiding. De combinatie van juridische expertise en persoonlijke ondersteuning zorgt ervoor dat werknemers niet alleen weten wat hun rechten zijn, maar zich ook emotioneel gesteund voelen tijdens het proces.

Een ontslagsituatie kan een enorme emotionele belasting met zich meebrengen, vooral als de werknemer ziek is of zich niet goed voelt in de werkomgeving. Ontslag is vaak iets wat iemand zelf niet gewild heeft of wat voor iemand zeer onverwacht komt. Kortom, een erg emotioneel belastend proces op verschillende vlakken.

Persoonlijke en juridische hulp combineren

Door persoonlijke begeleiding te combineren met juridische expertise, kunnen werknemers beter door het proces navigeren. Zo gaan ze met meer vertrouwen en zelfrespect het gesprek met de werkgever aan. 

Het is volgens Caroline dan ook van groot belang dat werknemers niet vergeten de juiste professionals om zich heen te verzamelen die hen kunnen helpen bij zowel het juridische als het emotionele aspect van hun ontslag. Door goed geïnformeerd te zijn en zowel de emotionele als de juridische aspecten serieus te nemen, kan het ontslagproces leiden tot een positieve nieuwe start in de carrière van de werknemer.

Conclusie

Ontslag is voor veel werknemers een ingrijpende gebeurtenis die gepaard gaat met juridische en emotionele uitdagingen. Het is essentieel dat werknemers hun rechten goed kennen en proactief aan de slag gaan om hun eigen situatie te verbeteren. Of het nu gaat om het goed voor zichzelf opkomen, het begrijpen van een vaststellingsovereenkomst, het benutten van belastingvoordelen of het organiseren van een waardig afscheid: goede begeleiding en ondersteuning zijn onmisbaar.

Zeker voor zieke werknemers die tijdens hun re-integratieproces met ontslag te maken krijgen, is het van belang om de juiste stappen te zetten en ervoor te zorgen dat ze goed geïnformeerd en ondersteund zijn. Door een combinatie van juridische en persoonlijke begeleiding kunnen werknemers sterker uit het ontslagproces komen en vol vertrouwen hun volgende stap zetten.