Als je weleens twijfelt over wat ‘juist handelen’ betekent in een 2e spoortraject, dan is er goed nieuws: je bent niet alleen. En het wordt nog beter. Er is nu een boek dat deze grijze gebieden een stuk minder grijs maakt. In deze blog neem ik je mee in mijn gesprek met jurist Natascha Schenk over sociale zekerheid, 2e spoorcoaching en het boek Arbeid en verzuim – 100 praktijksituaties en onmisbare tips. 

Soms kom je mensen tegen die zó gepassioneerd zijn over hun vak, dat je vanzelf wordt meegesleept. In de podcast met Natascha Schenk werd ik weer even herinnerd aan waarom sociaal zekerheidsrecht zo’n fascinerend en dynamisch vakgebied is. Natascha is jurist, gespecialiseerd in sociaal verzekeringsrecht, en haar enthousiasme spat er vanaf. Ze adviseert, procedeert, schrijft boeken en deelt haar kennis met een groot publiek. Maar wat maakt haar werk nu zo bijzonder? En wat kunnen 2e spoorcoaches hiervan leren?

Een jubileum, een boek en honderd praktijkvoorbeelden

Aanleiding voor het gesprek is het boek Arbeid en verzuim - 100 praktijksituaties en onmisbare tips. Natascha schreef het samen met haar collega’s Samantha en Pascal. Het is een jubileumboek voor het twintigjarig bestaan van hun kantoor, WVO Advocaten. Het idee erachter? Alle blogs en praktijkverhalen bundelen tot een handzaam boek voor iedereen die te maken krijgt met arbeidsrecht en sociaal zekerheidsrecht. 

In het boek vind je casussen over arbeidsovereenkomsten, ziekte, ontslag en, daar is ‘ie: het 2e spoor. Juist dat deel is goud voor coaches. Waarom? Omdat het inzicht geeft in hoe het UWV kijkt naar trajecten, hoe jurisprudentie werkt en wat het belang is van heldere verslaglegging.

De opzet van Arbeid en verzuim

De eerste vijftig casussen zijn van Samantha, die de reis van de arbeidsovereenkomst beschrijft. Van het gelukkige begin, via wrijving en glans, tot het onvermijdelijke afscheid. De vijftig casussen erna zijn van Natascha zelf. Daarin gaat het vooral over ziekte, arbeidsongeschiktheid, het UWV en natuurlijk het 2e spoor.

Natascha deelt in het boek dus 50 casussen over sociaal zekerheidsrecht. Van de rol van de bedrijfsarts en het re-integratiebureau tot aan het UWV. Coaches herkennen direct vragen zoals: mag je het 2e spoor uitstellen in de zomervakantie? Of: wat als de belastbaarheid op 20 uur wordt ingeschat en de verzekeringsarts vindt daar later iets anders van? 

Een pasklaar advies

Het boek is geen droge kost. Integendeel: het zijn korte, toegankelijke casussen, geschreven in begrijpelijke taal. Je hoeft het niet van kaft tot kaft te lezen: je kunt er gewoon een hoofdstukje uitpikken dat relevant is voor jouw situatie. Dat maakt het boek ook zo praktisch, zegt Natascha. “We kunnen ook hele uitgebreide juridische betogen schrijven, maar in de advisering is het vaak veel nuttiger om een pasklaar advies mee te geven. Dit wel en dat niet.”

De praktijkvoorbeelden geven inzicht in de gevolgen van keuzes die we als coach maken. Bijvoorbeeld waarom een onvolledig of laat opgesteld zoekprofiel zomaar kan leiden tot sancties. En waarom je een werkgever altijd moet informeren als een cliënt niet meewerkt.

Jurisprudentie is geen beton: het beweegt met ons mee

Wat Natascha helder uitlegt: zelfs vaste rechtspraak is niet in steen gehouwen. Juist in het sociaal zekerheidsrecht zien we dat ontwikkelingen in de maatschappij, in de uitvoering en in de rechtszaal leiden tot verschuivingen. 

Neem de beruchte loonsancties die worden opgelegd wanneer een werkgever volgens het UWV onvoldoende re-integratie-inspanningen heeft geleverd. Als de werkgever zich daarbij baseert op de belastbaarheid zoals vastgesteld door de bedrijfsarts, dan gold jarenlang het uitgangspunt: alles voor rekening en risico van de werkgever. Een pijnlijke boodschap voor werkgevers die netjes het advies van hun arbodienst volgden en ineens met een loonsanctie van een jaar werden geconfronteerd.

Gaat een loonsanctie soms te ver?

Maar de wind lijkt langzaam te draaien. De rechtbank Oost-Brabant nam in een aantal uitspraken stelling: als de werkgever geen reden had om te twijfelen aan het oordeel van de bedrijfsarts, dan mag dat oordeel niet zomaar genegeerd worden. Volgens deze redenering zou een loonsanctie dan te ver gaan. Andere rechtbanken sloten zich daarbij aan. Het leek het begin van een nieuwe lijn. 

Althans, totdat de Centrale Raad van Beroep die nuance weer van tafel veegde. Alles voor rekening en risico van de werkgever, klonk het weer. Met een kleine kanttekening: het UWV moet wel de professionele ruimte van de bedrijfsarts respecteren.

Juridische zuiverheid of praktische redelijkheid?

Toch blijft het onderwerp bewegen. Recent ging dezelfde rechtbank Oost-Brabant opnieuw in tegen de lijn van de Centrale Raad. Zij namen de stelling in dat de realiteit van werkgeverschap, de verhouding met de arbodienst en de onduidelijkheid in het veld vragen om een menselijkere benadering. Het is alsof de rechtspraak zelf zoekt naar balans tussen juridische zuiverheid en praktische redelijkheid.

Voor werkgevers en 2e spoorcoaches betekent dit: wees alert. Wat vandaag vanzelfsprekend lijkt, kan morgen anders worden beoordeeld. Richt je rapportages zo in dat ze standhouden, ook als de wind van jurisprudentie keert. Wees precies, onderbouw goed en zorg dat duidelijk is waarom je bepaalde stappen hebt gezet. Je hoeft geen jurist te zijn, maar je moet wel kunnen uitleggen wat je doet, voor wie en op basis waarvan. Juist in een bewegend landschap is dat jouw houvast.

De impact van jurisprudentie op het dagelijks werk

Jurisprudentie is echt niet alleen iets voor juristen: het heeft directe gevolgen voor het werk van coaches. Door op de hoogte te blijven van recente uitspraken kun je beter inschatten wat wel en niet kan binnen een traject. Dit helpt om realistische verwachtingen te scheppen bij werknemers en werkgevers en voorkomt teleurstellingen. Bovendien kan het volgen van jurisprudentie ertoe leiden dat je als coach sneller knelpunten signaleert en hierop anticipeert in je begeleiding.

Rapporteren als een pro: wie leest wat je schrijft?

Natascha waarschuwt 2e spoorcoaches terecht voor het 'opschrijven voor de coachee en werkgever'. Natuurlijk wil je empathisch zijn en een goede situatieschets opstellen. Maar je schrijft ook voor de arbeidsdeskundige van het UWV, voor de jurist van de werkgever en soms zelfs voor de rechter. Dat vraagt een andere toon. Niet alles hoeft in de rapportage. 

De sociale kaart, de tranen, de familieproblemen? Alleen opnemen als het echt iets zegt over de beperkingen en als dat onderbouwd wordt door de bedrijfsarts. Natascha sluit af met een belangrijke tip: realiseer je dat jouw rapportage door veel anderen wordt gelezen. Neem de lezer mee in je afwegingen en stappen, maar houd het bondig en relevant. En wees niet bang om het gesprek aan te gaan met de werkgever als het traject dreigt vast te lopen. De verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de coach, maar bij alle betrokken partijen.

Motivatie en passende arbeid in sollicitaties

Sommige cliënten solliciteren liever op werk dat fijn voelt dan op werk dat passend is. Als coach mag je dat erkennen, maar je moet ook spiegelen. Want de regels zeggen: solliciteren op passend werk. Niet op je droomfunctie. En ook hier geldt weer: als het niet lukt, leg het dan terug bij de werkgever. Soms is een opleiding nodig voordat iemand echt kansrijk is.

Een ander terugkerend thema is de persoonlijke motivatie van werknemers, vooral in sectoren als onderwijs, politie en zorg. Mensen kiezen vaak met hart en ziel voor hun beroep. Als ze door ziekte niet meer kunnen terugkeren, is het lastig om breder te kijken. Juist dan is de rol van de coach essentieel: meebewegen en motiveren, maar ook grenzen stellen en het gesprek aangaan met werkgever en werknemer.

UWV, werkgevers en de coach: wie doet wat?

Een misverstand dat vaak voorkomt: denken dat je als coach alles moet oplossen. Maar jij bent niet verantwoordelijk voor sancties, loondoorbetaling of sollicitatiedwang. De werkgever blijft eindverantwoordelijk.

Natascha  geeft als voorbeeld dat een werkgever moet onderzoeken waarom tientallen sollicitaties geen resultaat opleveren. Als je dat als coach signaleert, moet je het terugleggen. En ja, dat mag best stevig. Want als jij het niet doet, doet niemand het.

De rol van de coach in het 2e spoor

Het begeleiden van werknemers in het 2e spoor vraagt om een combinatie van juridische kennis, empathie en praktische vaardigheden. Coaches moeten niet alleen de wet- en regelgeving kennen, maar ook in staat zijn om maatwerk te leveren dat aansluit bij de persoonlijke situatie van de werknemer. Dit betekent dat je als coach vaak ook een vertrouwenspersoon bent, die meedenkt over oplossingen en barrières wegneemt. 

Het is niet ongebruikelijk dat je als coach te maken krijgt met emoties als verdriet, boosheid of onzekerheid. Juist door hier ruimte voor te geven, bouw je vertrouwen op en kun je samen zoeken naar realistische mogelijkheden.

Coaching in het 2e spoor betekent ook dat je soms impopulaire boodschappen moet brengen. Niet iedere werknemer kan terugkeren naar het oude niveau of beroep. Het is dan aan de coach om samen te kijken naar alternatieven en te ondersteunen bij het accepteren van een nieuwe realiteit. Door te focussen op wat wél kan, help je iemand om weer grip te krijgen op zijn of haar loopbaan.

Boekentip met impact: waarom je dit boek niet mag missen

Wil je hier meer over lezen? Dan is het boek van Natascha en haar collega’s een aanrader. Arbeid en verzuim - 100 praktijksituaties en onmisbare tips is geen zware kost. Het is luchtig, helder en toepasbaar. Een must voor iedere 2e spoorcoach die zijn vak serieus neemt. Wil je het meteen in huis halen? Je vindt het op managementboek.nl.