Een flashback deze keer: recent sprak ik expert Nicoline van Klaveren voor de tweede keer in de podcast. Ze staat al maanden met stip op nummer 1 als best beluisterde gast. En dat is niet voor niets. Er is simpelweg veel behoefte aan heldere kennis over de WIA. En dan vooral: hoe zit het precies? En wat gebeurt er na de WIA? Vragen die niet alleen in de trainingen en coaching, maar ook in de praktijk blijven terugkomen. Daarom praat ik je er graag nog een keer over bij.

Want het mooie is: je kunt mensen vaak adviseren dat iets ‘niet hun aapje’ is, maar als je er meer over wilt weten, dan is het fijn om goed geïnformeerd te zijn. En dat is precies wat Nicoline doet. Haar boek Wegwijs in de WIA is in eerste instantie geschreven voor werknemers, maar is in de praktijk ook voor veel professionals een onmisbaar naslagwerk. Het boek is zo begrijpelijk geschreven dat je het makkelijk kunt uitleggen aan anderen. En dat is precies wat Nicoline voor ogen had.

Heb je mijn eerdere gesprek met Nicoline gemist? Geen stress! Je kunt de blog over de WIA eenvoudig teruglezen. Of luister de podcast met Nicoline.

Wat is er veranderd?

Sinds de eerste druk van Nicoline’s boek zijn er verschillende aanpassingen geweest. De tweede druk bleef ongewijzigd, omdat deze snel na de eerste verscheen. In de vierde druk zijn de bedragen geactualiseerd. Denk aan de bedragen die het UWV in 2024 gebruikte. Ook is een extra hoofdstuk toegevoegd over het praktisch beoordelen. Dit is sinds 1 juli 2024 ingevoerd en zorgt voor meer duidelijkheid over hoe er nu naar werk wordt gekeken.

Wat gebeurt er ná de WIA? En wat moet jij als coach dan weten?

Het lijkt soms een ver-van-je-bed-show: de WIA-beoordeling. Zeker als je als 2e spoorcoach werkt vóór dat punt, gericht op terugkeer naar werk. Maar in de praktijk blijkt steeds vaker: als jij weet wat er ná de WIA gebeurt, kun je cliënten vandaag al beter begeleiden.

In het 2e spoor werk je met een inzetbaarheidsprofiel (IZP), opgesteld door de bedrijfsarts. Je kijkt naar passend werk bij een andere werkgever, met als doel: voorkomen dat iemand in de WIA terechtkomt.

Het verschil tussen 2e en 3e spoor? Veel groter dan je denkt

Maar als dat niet lukt – en iemand krijgt wél een WIA-uitkering – dan verandert het speelveld compleet. In het 3e spoor start je met een functionele mogelijkhedenlijst (FML), opgesteld door een verzekeringsarts van het UWV. En vanaf dat moment kijk je niet meer naar wat iemand deed, maar naar wat iemand nog kan binnen gangbare arbeid.

“Dat vraagt een totaal andere benadering,” legt Nicoline uit. “Als je dat niet weet, raak je als coach je cliënt kwijt.”

Praktisch beoordelen: wat betekent het nou echt?

Eén van de meest gehoorde vragen is: wanneer is er sprake van praktisch beoordelen? Volgens Nicoline is dat geen zwart-wit verhaal. Praktisch beoordelen is geen nieuw fenomeen, maar wordt nu vaker ingezet als mensen al(weer) aan het werk zijn. Dan kijkt het UWV of dat werk echt past bij de beperkingen en blijvend beschikbaar is.

Bijvoorbeeld: iemand werkt al op een nieuwe werkplek, heeft een salaris en doet dat structureel. Dan kan de arbeidsdeskundige van het UWV het werk toetsen aan de FML en aan het verdienvermogen. Maar let op: een werkervaringsplek valt daar meestal buiten.

“Zonder contract en zonder loon kun je niks afzetten tegen het oude werk. Dan blijft het toch vaak theorie en intentie.” Juist daarom blijft het belangrijk om óók tijdens een werkervaringsplaats te blijven solliciteren. Want pas als er een echte plaatsing is, kan er ook écht beoordeeld worden.

Na de WIA: begeleiding vanuit het UWV of de verzekeraar

Niet iedereen weet dit, maar ook na de WIA kunnen mensen begeleiding krijgen. Afhankelijk van hun situatie gebeurt dat via:

• het UWV Werkbedrijf, als de uitkering via UWV loopt
• of via de verzekeraar, bij eigenrisicodragers

Soms regelt de werkgever zelf een 3e spoortraject, bijvoorbeeld door een re-integratiebureau in te schakelen. Als de werkgever eigenrisicodrager is voor de WGA, is hij wettelijk tot tien jaar na de WIA-keuring verantwoordelijk voor de re-integratie van de werknemer. In sommige gevallen heeft de werkgever deze verantwoordelijkheid ondergebracht bij een verzekeraar of via een publieke verzekering bij het UWV. Dan kan het voorkomen dat het UWV of de verzekeraar het traject (deels) uitvoert of coördineert. 

Toch komt het ook voor dat mensen tussen wal en schip vallen, bijvoorbeeld als niet duidelijk is wie de regie heeft of als er onvoldoende actie wordt ondernomen. Duidelijk is wel: dit is een fase waarin veel onduidelijkheid en onzekerheid heerst. Juist dan is een goede coach hard nodig

Begeleiden in 3e spoor is een vak apart

Denk je als 2e spoorcoach: dat 3e spoor pak ik er gewoon bij? Dan mis je iets belangrijks. Het vraagt een andere bril. Een andere toon. En een ander vertrekpunt.

In spoor 2 begeleid je een werknemer die niet kan terugkeren naar passend werk binnen de eigen organisatie bij het vinden van een nieuwe, passende functie bij een andere werkgever. Dit traject is gericht op duurzame werkhervatting, herstel van zelfvertrouwen en het vergroten van de kansen op de arbeidsmarkt. 

Hoewel het voorkomen van een WIA-aanvraag een belangrijk gevolg kan zijn, staat het ondersteunen van de werknemer bij het vinden van nieuw perspectief en passend werk centraal. In spoor 3 is de WIA-aanvraag al geweest en start je met andere randvoorwaarden, gericht op re-integratie vanuit een uitkeringssituatie. Het is dus niet alleen een andere route, het is ook een ander landschap.

Waarom zou iemand met een WIA-uitkering nog gaan werken?

Dat is een vraag die Nicoline vaak krijgt. Haar antwoord is glashelder: vanwege de financiën. Wie het door het UWV vastgestelde bedrag niet verdient, valt terug op een lagere uitkering: de vervolguitkering. “Die ligt vaak flink lager dan de oorspronkelijke loonaanvulling. Dus het loont echt om te kijken wat nog mogelijk is.”

Om dat goed te begrijpen, moet je weten wat restverdiencapaciteit betekent. Dat is het bedrag waarvan het UWV inschat dat jij, ondanks je beperkingen, nog in staat bent te verdienen. Die berekening wordt gedaan op basis van theoretisch passende functies, gekoppeld aan jouw functionele mogelijkhedenlijst (FML). Het gaat dus niet om wat je nu verdient, maar om wat je zou kunnen verdienen met het werk dat nog haalbaar is volgens de verzekeringsarts en arbeidsdeskundige.

Wanneer krijg je een vervolguitkering?

Verdien je vervolgens ten minste 50% van die restverdiencapaciteit? Dan kom je in aanmerking voor een loonaanvullingsuitkering – een financieel gunstigere variant binnen de WIA. Maar verdien je minder dan die 50%? Dan krijg je een vervolguitkering, en die is fors lager. Voor veel mensen betekent dat een flinke daling van het inkomen.

Daar komt bij: het UWV verwacht wel dat je je inzet. Er wordt begeleiding aangeboden, maar het initiatief ligt vaak bij de cliënt. En daar komt de coach in beeld. Want zonder iemand die helpt duiden, ordenen en aanzetten tot actie, blijft veel potentie liggen.

Hoe zit het met de verschillende uitkeringen binnen de WIA?

De WIA kent grofweg twee richtingen:

• WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten)
• IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten)

Binnen de WGA zijn er drie uitkeringsvormen:

1. Loongerelateerde uitkering (LGU) – gebaseerd op arbeidsverleden, lijkt op de WW.
2. Loonaanvullingsuitkering (LAU) – als je minimaal 50% van je restverdiencapaciteit benut.
3. Vervolguitkering – als je minder dan 50% benut; deze is gebaseerd op het minimumloon en fors lager.

“Met andere woorden: wie wél werkt binnen zijn of haar mogelijkheden, wordt daar financieel voor beloond. Wie dat niet doet, ook al is dat soms om begrijpelijke redenen, krijgt te maken met een financiële terugval.”

Wat kun je als coach wél doen – en wat juist niet?

Nicoline benadrukt: je hoeft als coach geen arbeidsdeskundige of jurist te worden. Maar weten waar de grenzen liggen en waar je kunt doorverwijzen maakt je betrouwbaarder.

Wél doen:

• Begrippen uitleggen (zoals FML, restverdiencapaciteit, LGU vs. LAU).
• Cliënten wijzen op mogelijke gevolgen van keuzes (zoals niet solliciteren).
• Helpen om vragen aan UWV of verzekeraar goed voor te bereiden.

Niet doen:

• Zelf percentages of berekeningen maken.
• Aannames doen over medische beoordeling.
• Beloven dat het wel goedkomt zonder basis.

Vakmanschap vraagt ook uitleg aan de buitenwereld

Het werkveld van spoor 2 heeft wel behoefte aan nieuwe coaches. Maar niet aan zomaar meer coaches. Wat we nodig hebben zijn coaches die weten wat ze doen. Die hun vak serieus nemen. Die cliënten uitleg geven, rust bieden en verantwoordelijkheid nemen voor hun rol.

En daarin is samenwerking met experts als Nicoline van Klaveren onmisbaar. Niet als coach, maar als heldere gids in het woud van regelgeving, uitzonderingen en onbegrijpelijke UWV-taal.

Soms is het verwarrend en tegenstrijdig

Met ruim 17 jaar ervaring als arbeidsdeskundige, casemanager en mediator heeft Nicoline duizenden WIA-dossiers beoordeeld. Juist door die ervaring zag ze hoe verwarrend en tegenstrijdig beoordelingen soms uitpakken. “Er was informatie voor werkgevers. Voor professionals. Maar niet voor de werknemer zelf. Dat vond ik onvoorstelbaar. En dat wilde ik veranderen.”

En dat deed ze. Als de WIA-expert voor werknemers maakt Nicoline zich sterk voor eerlijke informatie, in begrijpelijke taal. Via lezingen, coaching én haar boek Wegwijs in de WIA, inmiddels in de 3e druk. Een praktische gids die werknemers informeert vóór, tijdens én na de WIA-beoordeling. Als coach hoef je niet alles te weten te komen over de WIA. Maar als je weet bij wie je moet zijn, sta je nooit met lege handen. En dan kun je cliënten écht verder helpen.

Een nieuw boek in de maak: speciaal voor ZZP’ers in de dop

Binnenkort verschijnt ook nog het boekje ZZP’en met een WIA-uitkering - iets voor jou? Nicoline heeft dit speciaal geschreven voor iedereen met een WIA-uitkering die wil starten als zelfstandig ondernemer. Het biedt praktische uitleg, heldere voorbeelden en concrete tips over alles wat erbij komt kijken om te starten als ZZP’er met een WIA uitkering.